2c Sociale stad

Eindhoven is een stad voor iedereen en we willen ervoor zorgen dat dat zo blijft. Op basis van onze nieuwe Koers Sociaal (2)040 streven we ernaar dat onze inwoners zich in 2040 thuis voelen, mee kunnen doen, naar elkaar omkijken en dat voor de mensen die niet vanzelfsprekend mee kunnen doen, passende hulp en ondersteuning beschikbaar is en blijft. Binnen het sociaal domein zien we de ondersteuningsvraag toenemen en worden we geconfronteerd met flinke arbeidsmarkttekorten en financiële uitdagingen op het gebied van BUIG, Jeugd en Wmo. Dit komt mede door de invoering van de nieuwe landelijke financieringssystematiek waarbij de rijksbijdrage vanaf 2026 sterk daalt. Ten opzichte van 2024 is er een nadelige financiële ontwikkeling te zien. De groei van de stad brengt extra uitdagingen met zich mee met betrekking tot kansengelijkheid en sociale cohesie. Dit vergroot de druk op het sociaal domein verder. De wijze waarop we het huidige zorg- en ondersteuningslandschap hebben ingericht is vanwege deze ontwikkelingen niet meer houdbaar. De gemeente zal daarom de komende jaren keuzes moeten maken om de zorg en ondersteuning beschikbaar te houden voor inwoners die dit het hardste nodig hebben.

De inhoudelijke kaders hiervoor zijn uitgewerkt in de nieuwe Koers Sociaal (2)040. We focussen ons op een sterke sociale basis als fundament en richten ons op inwoners en wijken met een samenloop van problemen. Hierbij volgen we de leidende principes:
1. We gaan uit van de kansen en krachten van onze inwoners, onze wijken en onze stad;
2. We richten ons op het aanpakken van grondoorzaken;
3. We investeren ongelijk voor gelijke kansen.  

Om tot een toekomstbestendig sociaal domein te komen gaan we in 2025 stevig inzetten op de uitvoering van de opgaven uit de Koers (2)040 in onze reguliere werkzaamheden en zetten we in samenhang hiermee via het domeinoverstijgende transformatieprogramma in op versnelling van de noodzakelijke bewegingen. We zijn begonnen met de no-regretprojecten, richten ons op de vereenvoudiging van sociaal domein (dienstverlening), ontwikkelen een financiële meerjarenaanpak en voegen gericht initiatieven toe die bijdragen aan de versnelling van de Koers (2)040.

Sociale basis

In het bestuursakkoord ‘Samen morgen mooier maken 2022-2026’ geven we topprioriteit aan het bieden van gelijke kansen, om zo Eindhoven een stad te laten zijn waar iedereen kan meedoen en talenten kan ontwikkelen. Om dit mogelijk te maken blijft het verder versterken van onze sociale basis nodig waarbij we ons focussen op activiteiten en interventies ter bevordering van een inclusieve stad, de beleidsvorming en facilitering van (buurt)ontmoeting, innovatieve interventies (bijv. door inzet social design) gericht op gemeenschapsvorming, extra inzet op verbinders en het collectiveren van hun aanbod, de ontwikkeling van de bibliotheek: de Witte Dame en Bibliotopen, vrijwilligers en vrijwillige energie en monitoring sociale basis.

In 2023 formuleerden we met elkaar de impact die we in de sociale basis willen maken: "In Eindhoven voelen inwoners zich fijn, gezien en gesteund. We kijken om naar elkaar en helpen elkaar als het nodig is waardoor we het vertrouwen houden dat het (weer) goed komt". Zoals hierboven ook omschreven geeft de nieuwe koers kaders mee waarbij meer prioriteit komt te liggen bij de sociale basis. In 2025 leveren we een bijdrage aan de invulling van de opgaven uit de koers (2)040 in lijn met de visie op de sociale basis.

In de diverse stad die Eindhoven is, gaat de sociale basis ook over samenleven in verscheidenheid. In 2025 gaan we voortvarend door op basis van de ontwikkellijnen en ambities zoals vastgesteld in het beleidsplan Inclusief Samenleven. Met behulp van de impuls uit de kadernota kunnen we extra inzetten op dit thema. Zodoende kunnen we meer organisaties en initiatieven uit de stad faciliteren om zich in te zetten voor een inclusieve stad. Bijvoorbeeld als het gaat om de aanpak van discriminatie, het bevorderen van toegankelijkheid of de ontmoeting realiseren tussen verschillende groepen Eindhovenaren.

(Buurt)ontmoeting vraagt op dit moment extra aandacht vanwege de toenemende diversiteit en de groei van onze stad. (Buurt)ontmoeting zorgt voor het thuisgevoel, zet aan tot saamhorigheid en kan een positieve bijdrage leveren bij inwoners die kampen met eenzaamheid. We onderzoeken de behoefte rondom (buurt)ontmoeting en hoe deze het beste te faciliteren. Om andere innovatieve vormen van interventies en activiteiten te ontwikkelen gericht op gemeenschapsvorming en verbinding zetten we onder andere ontwerpers. Vanuit de kadernota zijn hiervoor incidentele middelen gereserveerd om op creatieve wijze gemeenschapsvorming te kunnen stimuleren in de stad.  

Aan het, in 2024 ontwikkelde vrijwilligersbeleid, wordt uitvoering gegeven. Hiervoor is een impuls uit de kadernota beschikbaar gemaakt. Er is in dit vrijwilligersbeleid aandacht voor; regels en regeldruk, draagkracht van de vrijwilliger, verkennen nieuwe vormen van vrijwillige inzet, waarderen van vrijwilligers, het bereik van onbenut potentieel zoals ouderen, jongeren en internationals, de toenemende diversiteit van de stad en het betrekken van het bedrijfsleven. Ten slotte wordt ook uitvoering gegeven aan de in 2024 ontwikkelde monitoring van de sociale basis.

Gezondheid

We zetten in op het verbeteren van kwaliteit van leven en het verkleinen van gezondheidsverschillen. Dit doen we onder meer door preventie en gezondheidsbevordering, door uitvoering te geven aan de uitvoeringsagenda Gezondheid telt voor iedereen, het Plan Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en het Regioplan Eindhoven - De Kempen voor het Integraal Zorgakkoord (IZA).

Transformatie Sociaal (2)040

Via Transformatie Sociaal (2)040, bestaande uit eens Transformatiefonds en –programma, investeren we om de transformatie van het Sociaal Domein te versnellen in ons streven om de toegang, kwaliteit en betaalbaarheid van ondersteuning te borgen. Door incidentele middelen te bundelen in het Transformatiefonds kunnen structurele effectiviteitsslagen worden gemaakt om verwachte toekomstige tekorten zo goed mogelijk op te vangen cq. te dempen. In 2025 volgen we de in 2024 gestarte projecten die doorlopen en voegen we gericht projecten/initiatieven toe die met steun vanuit het transformatiefonds de impact op de benodigde transformatie verder vergroten.

Wijkteams

Het uitgangspunt is dat inwoners ondersteuning kunnen vinden in de eigen omgeving en sociale basis. Als dit niet voldoende blijkt, dan kunnen zij terecht bij de wijkteams van WIJeindhoven. De generalisten bieden ondersteuning of helpen de inwoner verder. Daarnaast werkt WIJeindhoven aan het collectiveren van aanbod voor laagdrempelige ondersteuning en het versterken van sociale netwerken, hier wordt een extra impuls vanuit de kadernota gegeven om meer verbinders aan te nemen, aansluitend bij de groei van de stad. Om ervoor te zorgen dat de ondersteuning integraal wordt aangeboden en inwoners zo snel mogelijk de benodigde ondersteuning krijgen, vereenvoudigen we de organisatie van het Sociaal Domein over alle beleidsterreinen heen. Dit om de inwoner zo passend mogelijk te blijven ondersteunen, de aansluiting met de sociale basis te versterken en de ondersteuning zelf te verbeteren. We beginnen met vereenvoudigen bij onszelf, WIJeindhoven en Ergon en de samenwerking daartussen.

Meedoen van nieuwkomers

We blijven inzetten op opvang van asielzoekers, vergunninghouders en ontheemden uit Oekraïne. Hierbij zetten we in op meedoen vanaf dag één, door middel van maatwerkaanbod op vlak van taalverwerving en participatie. In lijn met het bestuursakkoord zetten we in op flexibele en mee-ademende opvanglocaties om deze doelgroepen op te kunnen vangen. Daarnaast verwachten we dat de taakstelling voor het huisvesten van vergunninghouders hoog blijft. Ook blijven we inzetten op het actieplan EU arbeidsmigranten 2024-2026.
Het nieuwe kabinet heeft besloten de Landelijke Vreemdelingen Voorziening (voor ongedocumenteerden) te beëindigen. Eindhoven blijft opvang en begeleiding bieden aan ongedocumenteerde vreemdelingen. Zoals ook in het Eindhovens Bestuursakkoord staat blijven wij vasthouden aan onze bed-bad-brood-regeling (BBB). Hoe we omgaan met het wegvallen van de rijksbijdrage aan de LVV wordt de komende periode verder onderzocht en uitgewerkt.

Werk en inkomen

We zorgen ervoor dat de bestaanszekerheid geborgd is door inwoners die daar recht op hebben van een uitkering te voorzien en hanteren daarbij de omgekeerde toets. Daarbij wordt ook parallel de ondersteuning naar werk en participatie opgepakt. We investeren meer in de begeleiding van bijstandsgerechtigden naar werk of participatie in brede zin, óók voor inwoners die al langere tijd in de uitkering zitten, bijvoorbeeld via basisbanen of via ons plan van aanpak langdurig werklozen. Daarbij bieden we maatwerk en zorgen ervoor dat ons aanbod van re-integratie- en activeringsvoorzieningen goed passend is. We geven uitvoering aan ons nieuwe debiteurenbeleid waarbij we inwoners perspectief bieden. We ontwikkelen in samenspraak met onder meer werkgevers, Ergon en het Werkgelegenheidsteam innovatieve (werkgelegenheids)projecten. We integreren onze dienstverlening op het gebied van werk en inkomen steeds meer en zorgen ervoor dat er ook een goede verbinding is met armoede en schulden. Vanwege de toenemende ondersteuningsvraag en het feit dat het Rijk bezuinigt op de re-integratiemiddelen, zijn er komende jaren uitdagingen op het gebied van de financiering van de BUIG. Daarom zijn aanvullende maatregelen nodig om meer inwoners duurzaam naar werk te begeleiden, bijvoorbeeld door het ontwikkelen van effectieve pilots die in lijn liggen met de vereenvoudiging Sociaal Domein.
We zetten onze dienstverlening armoede en schulden voort zodat we inwoners in armoede of met geldzorgen zo goed en snel mogelijk ondersteunen o.a. door vroegsignalering, schuldhulpverlening, nazorg en zoveel mogelijk inwoners bereiken met de minimaregelingen. Het jaar 2025 zal ook worden gekenmerkt door het opzetten en uitvoeren van tijdelijke regelingen, gefinancierd met de overgebleven middelen van de energietoeslag 2023.

Wmo

De Wet maatschappelijke ondersteuning draagt zorg voor inwoners wanneer zij niet meer zelfstandig of met behulp van hun sociaal netwerk, algemene en/of voorliggende voorzieningen tot zelfredzaamheid en participatie in staat zijn. Deze zorg kan bestaan uit huishoudelijke ondersteuning, hulpmiddelen, woonvoorzieningen, vervoersvoorzieningen, dagbesteding, begeleiding, beschermd wonen en maatschappelijke opvang. De houdbaarheid van deze voorzieningen staat onder druk door enerzijds de demografische ontwikkelingen, en daarmee ook de druk op de woningmarkt, anderzijds door een afname van beschikbaar zorgpersoneel en mantelzorgers. De groei van de Brainportregio heeft hier een directe invloed op. Het invoeren van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage in 2026  heeft enigszins een afremmende werking op het aantal hulpvragen. In 2025 zetten we ons in navolging van de landelijke trends en onze deelname aan het Global Network for age-friendly Cities and Communities (WHO) meer in voor ouderen onder andere middels preventieve aanpakken. Ook de woonzorgvisie wordt verder uitgewerkt. We zijn nog in afwachting van besluitvorming Rijk over de doordecentralisatie van Beschermd wonen, de Wet Versterking Regie Volkshuisvesting en Wet Wams. We verwachten een doorgaande stijging van het aantal inwoners dat een beroep doet op Beschermd wonen en Maatschappelijke Opvang, naast een verdere groei van het aantal EU burgers dat ondersteuning nodig heeft. Daarom investeren we in voldoende passende en betaalbare huisvesting, integrale vroegtijdige ondersteuning op de verschillende leefgebieden en het voorkomen van verergering van problemen en maatschappelijke uitval. Dit doen we in een goede samenwerking tussen Sociaal en Ruimtelijk domein over de woonopgave en uitstroom uit instellingen, samenwerking met veiligheid als het gaat om aanpak huiselijk geweld, mensenhandel en overlast in wijken, in een preventieve aanpak ter voorkomen van dakloosheid en in de uitvoering van regionale afspraken vanuit het vastgestelde Regionaal Actieplan dakloosheid.

Jeugd

Gemeenten staan bij het organiseren van de jeugdhulp voor grote inhoudelijke- en financiële uitdagingen. In Eindhoven is dat niet anders. We sturen hier lokaal pro-actief op door onder meer het Deltaplan Jeugd. Hierin werken we aan een stevig preventief aanbod voor onze jeugdigen, (nieuwe) vormen van jeugdhulp met een duurzaam effect en vakmanschap binnen de toegang. Het jaar 2025 vormt het laatste jaar van het Deltaplan als programma en dus zorgen we voor borging van werkzame elementen en initiatieven. In 2025 werken we daarnaast op lokaal- en regionaal niveau verder aan de implementatie van de landelijke Hervormingsagenda Jeugd. We leggen de verbinding tussen jeugdhulp en andere domeinen, zoals onderwijs en volwassenzorg, en verbeteren de organisatie en beschikbaarheid van de hulp. Tenslotte ontwikkelen we de inhoudelijke thema's van het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming verder door, waarmee we de jeugdbeschermingsketen effectiever maken en huiselijk geweld en kindermishandeling terugdringen.

Wijziging BBV-richtlijnen

Voor jeugd en Wmo is vanuit BBV voorgeschreven om met ingang van de begroting 2025 de taakveldindeling te herzien vanwege onder meer een betere aansluiting op de hervormingsagenda jeugd. Dit betekent dat, na de verfijning die bij de begroting 2023 al heeft plaatsgevonden, er nu 22 nieuwe taakvelden zijn bijgekomen en er 20 ‘oude’ taakvelden zijn komen te vervallen. Voor de leesbaarheid zijn de 'oude' doelen en effect-indicatoren geclusterd op één 'nieuw' taakveld, terwijl de financiële gegevens verdeeld zijn over meerdere taakvelden. Hierdoor bestaan er (evenals in eerdere begrotingen) ook taakvelden met enkel financiële gegevens.